Liệu Pháp Oxy – Nguyên tắc, Chỉ định , Tính năng , Lợi ích của liệu pháp Oxy

1. Liệu pháp oxy là gì?

Mục đích của liệu pháp oxy là duy trì nồng độ oxy trong máu thích hợp bằng cách sử dụng phần nhỏ nhất của oxy được truyền qua FiO2 để không gây ra các tác dụng phụ có hại.

• Các nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu oxy là:

Đường hô hấp gặp chướng ngại vật do nuốt phải dị vật, bị mắc nghẹn, họng bị sưng phù, dịch tiết đường hô hấp quá nhiều, khối u ở đường hô hấp và một số bệnh lý khác như hen suyễn, bạch hầu, viêm phổi, viêm phế quản,…

Lồng ngực bị hạn chế về mặt thể tích: do chấn thương gây gãy các xương sườn, bệnh lý vẹo cột sống, tràn dịch, tràn khí màng phổi,

Khuếch tán khí trong phổi bị cản trở do các bệnh về viêm phổi, phù phổi, viêm phế quản, khí phế thũng

Một số bệnh làm giảm oxy máu do quá trình tuần hoàn vận chuyển oxy bị rối loạn như bệnh tim bẩm sinh, suy tim, thiếu máu (về lượng và về chất).

2. Chỉ định liệu pháp oxy cho những bệnh nhân nào?

Liệu pháp oxy được chỉ định cho những trường hợp sau:

• Bệnh nhân bị nghi ngờ thiếu oxy máu do phân tích khí máu động mạch hoặc giảm oxy máu do bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, viêm phổi hoặc phù phổi
• Khó thở do thiểu năng tuần hoàn liên quan đến giảm cung lượng tim như rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim và suy tim
• Khi nghi ngờ khả năng vận chuyển oxy của máu bị giảm do thiếu máu, chấn thương hoặc chảy máu do phẫu thuật.

• Khi xuất hiện các triệu chứng thiếu oxy ở môi và tím tái ngoại biên
• Khi độ bão hòa oxy trong máu động mạch và áp suất riêng phần oxy có giá trị bất thường
• Độ bão hòa oxy trong máu động mạch (SaO2) 90% trở xuống
• Áp suất riêng phần oxy máu động mạch (PaO2) 60-70 mmH trở xuống
• Độ bão hòa oxy động mạch qua da (SpO2) và độ bão hòa oxy động mạch (SaO2) gần như giống nhau.

Trước khi điều trị, các bác sĩ đo lượng oxy trong máu bằng cách sử dụng Phân tích máu động mạch (ABGA) và máy đo oxy xung để đo gián tiếp nồng độ hoặc độ bão hòa oxy mà không cần mẫu máu. Nói chung, oxy cấp y tế được yêu cầu khi nồng độ oxy trong máu từ 55 mg Hg trở xuống hoặc độ bão hòa oxy là 88% trở xuống . Nếu bác sĩ xác định rằng mức oxy trong máu của bạn thấp, họ có thể khuyên bạn nên bắt đầu điều trị.

3. Liệu pháp oxy được sử dụng như thế nào?

3.1. Nguyên tắc khi sử dụng liệu pháp oxy

Khi điều trị bệnh bằng liệu pháp oxy, người bệnh cần phải sử dụng đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ, cần sử dụng lưu lượng oxy tối thiểu để có thể đạt được hiệu quả mong muốn, tránh sử dụng oxy liều quá cao vì có thể gây ngộ độc oxy.

Phòng tránh nhiễm khuẩn: Khi sử dụng liệu pháp oxy, khả năng nhiễm khuẩn của người bệnh sẽ cao hơn vì vi khuẩn thường phát triển mạnh mẽ trong môi trường khí oxy, từ đó dễ dàng xâm nhập vào hệ hô hấp đang bị tổn thương. Do đó, để hạn chế và phòng tránh được tình trạng nhiễm khuẩn thì bệnh nhân cần đảm bảo vô khuẩn dụng cụ sau mỗi lần sử dụng, thay ống thông và làm vệ sinh miệng cho người bệnh.

Phòng tránh khô đường hô hấp: Các bình cung cấp khí oxy thường là khí khô nên rất dễ làm các tế bào niêm mạc đường hô hấp bị khô. Vì vậy, khí oxy thở vào cần được phải làm ẩm bằng dung dịch vô khuẩn và lưu ý là phải bổ sung nước đầy đủ cho bình làm ẩm.

3.2. Tính năng và loại thiết bị được sử dụng cho liệu pháp oxy

Liệu pháp oxy được sử dụng bằng cách chọn ống thông mũi hoặc mặt nạ oxy ở lưu lượng dòng chảy thấp và mặt nạ venturi hoặc mặt nạ có túi ở lưu lượng dòng chảy cao. Các tính năng của từng loại như sau.

3.2.1. Thở oxy qua ống thông mũi

Ống thông mũi là phương pháp được sử dụng phổ biến nhất để hỗ trợ thở. Ống thông mũi là một dụng cụ bằng nhựa dùng một lần bao gồm một ống nhỏ (Prong) được nối với hai ngạnh ngắn để đưa vào lỗ mũi. Một ống thông mũi được sử dụng để cung cấp oxy ở nồng độ tương đối thấp, và lưu lượng được dùng từ 1 đến 6 L/phút với FIO2 ước tính khoảng từ 24 – 44%. Nó được sử dụng để điều trị ngắn hạn hoặc dài hạn (bệnh nhân COPD) và tốt nhất cho những bệnh nhân ổn định cần lượng oxy nhỏ.

3.2.2. Mặt nạ oxy

Cung cấp oxy thông qua mặt nạ, cho phép nồng độ oxy cao hơn so với ống thông mũi có thể lên đến 90%. Oxy có thể được cung cấp nhanh chóng trong một khoảng thời gian ngắn, và oxy tạo ẩm có thể được tiêm vào. Sự tiếp xúc gần giữa mặt nạ và mặt có thể gây kích ứng và phải tháo mặt nạ ra khi sử dụng miệng.

3.2.3. Mặt nạ

Mặt nạ được thiết kế để vừa khít với mũi và miệng và được cố định bằng một sợi dây. Có hai loại mặt nạ dưỡng khí cho nồng độ thấp và cao. Loại mặt nạ được sử dụng nhiều nhất là mặt nạ đơn giản và có mặt nạ phục hồi một phần, mặt nạ không phục hồi và mặt nạ venturi.

• Mặt nạ đơn giản:

Là loại mặt nạ được sử dụng cho liệu pháp oxy ngắn hạn. Nó được cố định lỏng lẻo và cung cấp oxy ở nồng độ 40-60% với lưu lượng 5-8 L/phút. Mặt nạ này được chống chỉ định đối với những đối tượng bị ứ đọng carbon dioxide vì sự ứ đọng có thể bị suy yếu thêm.

Nồng độ oxy bị loãng do mặt nạ có nhiều lỗ bên hông để thoát khí ra ngoài. Nó thường được sử dụng khi cần một lượng lớn oxy trong thời gian ngắn (trong vòng 12 giờ hoặc ít hơn) và đối tượng có thể bị thương da do áp lực và độ ẩm được cung cấp qua mũi và miệng. Rất khó để nói chuyện hoặc ăn uống trong khi đeo khẩu trang.

• Mặt nạ phục hồi một phần

70-90% oxy được cung cấp với lưu lượng 6-10 L/phút, và được trang bị một túi lưu trữ để thu thập phần không khí đầu tiên mà đối tượng thải ra. Không khí thở ra được trộn với 100% oxy để sử dụng cho lần hứng tiếp theo. Đối tượng hít lại khoảng 1/3 lượng không khí thở ra từ túi lưu trữ trong quá trình hứng khởi. Nếu việc cung cấp oxy tạm thời bị gián đoạn, mặt nạ có thể được mở ra và có thể hít thở không khí trong phòng. Túi lưu trữ hơi co lại trong quá trình hít vào, và khi co lại hoàn toàn, nó sẽ làm tăng tốc độ oxy hóa.

• Mặt nạ không tái tạo (có túi dự trữ)

60 ~ 100% oxy được cung cấp với tốc độ 6 ~ 15 L/phút . Đây là một phương pháp mặt nạ cung cấp nồng độ oxy cao nhất cho đối tượng thở tự nhiên. Nó tương tự như mặt nạ phục hồi một phần, nhưng mặt nạ không tái tạo được gắn hai van một chiều để ngăn đối tượng hít lại không khí thở ra. Túi chứa đầy oxy đi vào mặt nạ trong quá trình hít vào. Không khí thở ra được thoát ra ngoài qua một lỗ ở bên cạnh. Mặt nạ này cũng có thể được sử dụng để quản lý các loại khí khác.

• Mặt nạ Venturi

Được sử dụng ở những bệnh nhân bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) như một phương pháp cung cấp oxy ở nồng độ chính xác nhất. Mặt nạ này có một ống lớn ở đầu vào và lỗ bên cạnh ống này được điều chỉnh để cung cấp nồng độ oxy chính xác từ 24 đến 40%. Cần kiểm tra xem các lỗ này luôn thông thoáng, nếu các lỗ này bị chăn hoặc quần áo bịt kín thì có thể cung cấp oxy với nồng độ không ổn định.

3.2.4. Lều

• Lều dưỡng khí

Oxy cũng có thể được cung cấp bằng Lều Oxy, được làm bằng nhựa trong và có gắn bộ phận điều khiển motor. Motor giúp thông gió và làm mát không khí bên trong lều. Sử dụng bộ điều nhiệt, duy trì lỗ thông hơi ở nhiệt độ được cho là thoải mái nhất cho đối tượng. Cố định lều ở phần cao nhất của giường để đảm bảo rằng đầu và khung xương sườn của đối tượng nằm trong lều. Không khí ẩm trong lều có thể làm ướt quần áo hoặc giường của bệnh nhân, cho nên cần phải được kiểm tra thường xuyên.

Lều oxy thường dùng cho đối tượng trẻ em cần không khí mát và ẩm (ví dụ như trẻ bị viêm phổi). Tuy nhiên, việc cung cấp oxy bằng lều oxy rất khó để duy trì nồng độ oxy chính xác nên thường được sử dụng ở những nơi không phải khoa nhi.

• Mũ trùm đầu

Ở trẻ em dưới 6 tháng tuổi, có thể cung cấp 28 đến 85% (5 đến 12 L/phút) oxy. Nếu bạn muốn cho nhiều hơn 50%, hãy cho 10 ~ 15 L/phút hoặc hơn. Lắp đặt máy dò của máy phân tích oxy càng xa mặt bệnh nhân càng tốt với lưu lượng dòng khí đủ 7 L/phút trở lên, để thải CO2 và khí nạp vào phải được làm ấm và làm ẩm.

Đo nồng độ oxy mỗi giờ và đo nhiệt độ bên trong mũ trùm đầu. Kiểm tra nhiệt độ của mũ trùm đầu và duy trì ở 34,4 ~ 35,6 độ. Nếu cung cấp oxy qua mũ trùm không đủ, có thể cung cấp oxy bổ sung qua ống thông mũi hoặc sử dụng mặt nạ mũi và miệng.

• Lều mặt nạ

4. Những lợi ích của liệu pháp oxy

Liệu pháp oxy có thể rất có lợi cho những người thường xuyên gặp phải tình trạng mức oxy thấp vì bất kỳ lý do gì. Thường xuyên sử dụng liệu pháp oxy, nếu cần, có thể giúp mọi người trở nên năng động hơn bằng cách giảm khó thở. Nó cũng có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của bạn và trong nhiều trường hợp nó giúp kéo dài tuổi thọ của bạn.

5. Những lưu ý đối với liệu pháp oxy là gì?

• Không hút thuốc trong phòng có người sử dụng oxy.
• Đặt hệ thống báo động khói trong nhà để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.
• Để oxy xa bếp, lò nướng và dầu khi nấu ăn.
• Gắn ống vào mặt sau của áo sơ mi để tránh làm tràn bình ôxy hoặc ống
• Chỉ lưu trữ oxy ở nơi không khí di chuyển tự do xung quanh bình. Không lưu trữ trong hòm hoặc tủ đựng quần áo.

• Trẻ sinh non:

Nồng độ oxy không được kiểm soát tốt nên PaO2 dễ dàng tăng cao trên 100mmHg, điều này sẽ gây tổn thương động mạch võng mạc và gây ra bệnh xơ hóa võng mạc. Nếu PaO2 được duy trì ở mức 145 ~ 155mmHg và được kéo dài trong 4-5 giờ thì động mạch võng mạc sẽ bị tổn thương và dẫn đến mù lòa.

• Bệnh nhân COPD:

Ở người khỏe mạnh, hô hấp được kích thích bởi sự tăng nồng độ CO2 trong máu, khi nồng độ CO2 trong máu tăng lên sẽ kích thích trung tâm hô hấp của hành não làm cho nhịp thở nhanh và sâu hơn để CO2 được thải ra ngoài.

Ở bệnh nhân COPD, họ đã quen với nồng độ CO2, và khi nồng độ oxy trong máu giảm xuống sẽ gây ra hô hấp. Do đó, khi đưa vào cơ thể một nồng độ oxy cao sẽ làm giảm tác dụng kích thích hô hấp

• Người già:

Khả năng bài tiết từ phổi giảm và CO2 tích tụ trong cơ thể. Lúc này nếu truyền oxy nồng độ cao sẽ làm tăng nồng độ oxy trong cơ thể và giảm nhịp hô hấp do kích thích trung tâm hô hấp. Điều này đến lượt nó làm tăng nồng độ CO2, gây ngộ độc CO2 và trong trường hợp nghiêm trọng là tử vong.

Như vậy bài viết trên chúng tôi đã cho bạn biết liều lượng thở oxy phù hợp với tình trạng của từng bệnh nhân. Hy vọng với những thông tin chúng tôi đưa ra đã giải đáp được một số vấn đề thắc mắc của bạn. Nếu muốn biết thêm nhiều thông tin chi tiết hơn thì bạn có thể liên hệ với Medjin qua số Hotline 0965588238 này nhé!